16 Mart 2009 Pazartesi

Ankara (şehir)




Bu sayfa Ankara ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. Başlığın diğer anlamları için Ankara (anlam ayrım) sayfasına bakınız.
Koordinatlar: 39°55′38″N, 32°51′52″E
Ankara, Türkiye

Ankara'nın simgesi Hitit Güneşi [1]

Atakule ve Ankara şehir merkezi.
Harita

Bilgiler
Şehir nüfusu 4.140.890[2] (2007)
İlçe nüfusu 325.866 [2] (2007)
Yüzölçümü 30.715 km²
Rakım 890 metre
Koordinatlar 39°55′38″N, 32°51′52″E
Posta kodu 06XXX
Alan kodu 312
İl plaka kodu 06
Yönetim
Ülke Türkiye
Coğrafi Bölge İç Anadolu Bölgesi
İl Ankara
Belediye başkanı İbrahim Melih Gökçek [3]
Website http://www.ankara.bel.tr
Ankara, Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti[4], nüfus bakımından İstanbul'dan sonra ikinci büyük şehri ve dünyadaki 40. büyük şehri.[5] Nüfusu 2007 nüfus sayımına göre 3.763.591 (il nüfusu 4.466.756)[2] kişidir. Topraklarının büyük bölümü İç Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Sakarya bölümünde yer alan Ankara ilinin merkez kenti'dir. Rakımı ortalama 890 metredir.[6]

Konu başlıkları [gizle]
1 Tarih
2 Ankara ismi
3 Coğrafya
3.1 İklim
4 Ulaşım
4.1 Şehir içi ulaşım
4.2 Şehir dışına ulaşım
5 Nüfus
6 Uygarlık
6.1 Müzeler
6.2 Arkeolojik Alanlar
6.3 Yapılar
6.3.1 İbadethaneler
6.3.2 Türbeler
6.3.3 Hazireler
6.3.4 Hanlar
6.3.5 Hamamlar ve Çeşmeler
6.3.6 Anıtlar ve Heykeller
6.3.7 Cumhuriyet Dönemi Yapılar
6.4 Meydanlar
6.5 Parklar
6.6 Sinemalar
6.7 Tiyatrolar
6.8 Müzik ve orkestralar
6.9 Sanat festivalleri
7 Sağlık
8 Eğitim
8.1 Üniversiteler
9 Spor
10 Alışveriş
11 Kardeş şehirler
12 Görüntüler
13 Notlar
14 Dış bağlantılar



Tarih [değiştir]Ana madde: Ankara tarihi
Ankara M.Ö. 333'de Makedonya Kralı Büyük İskender tarafından Persler'den alınana kadar; tarihi boyunca Frigyalılar[7] , Lidyalılar, Persler ve Hititler'in[7][8][9] egemenliğine girmiştir. O yıllarda Anadolu’ya gelen savaşçı bir kavim olan Galatlar eski Ankara Kalesi’ni yapmışlardır. Daha sonra bölgede siyasal birliği kuran Romalılar[10]M.Ö. 189 yılında Galatlar'ı yenerek Ankara’yı ele geçirmişlerdir.

M.S. 3. yüzyıl ortalarında Roma İmparatorluğu’ndan ortaya çıkan sosyal ve ekonomik çöküntüyle paralel olarak kent o günlere kadar koruduğu açık kent niteliğini yitirmiş; çevresi surlarla çevrilmiştir. Roma İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul’a taşınınca, Ankara’dan geçen ve başkenti doğuya bağlayan yolların önemi daha da artmıştır. M.S. 10. yüzyıla kadar Ankara diğer Bizans Kentleri gibi para ekonomisinin geliştiği, örgütlü bir ekonomik yapısı olan önemli bir merkez özelliği kazanmıştır. Bu dönemde, kent planının temel öğeleri; kent düşman saldırılarına karşı koruyan kalın surlar, pazar yeri işlevini gören agora ve kilisedir.

Ankara’nın Selçuklular'ın eline geçmesi, Malazgirt Savaşı'ndan sonra 1073 yılına rastlar. 12 ve 13. yüzyıllarda Selçuklu sultanlarının da çabasıyla transit ticaret bir gelişme gösteren Ankara 1304’de görevli özerklik verilerek Osmanlı Devleti'ne bağlandı. I. Murat zamanında kesin olarak Osmanlı topraklarına bağlanan kentte, 1402 yılında Timur ve Osmanlı Yıldırım Bayezid arasındaki Ankara Savaşı yapıldı. Savaşta kent ve çevresinin büyük ölçüde harap olmuş, Anadolu birliğini yeniden kuran II. Murat zamanında yeniden onarılmıştır.

I. Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti savaştan yenilgiyle ayrılınca; Mustafa Kemal Atatürk Kurtuluş Savaşı'nı başlatan en büyük adımı Ankara'da atmış, ilk ulusal meclis burada açılmış, Kurtuluş Savaşı Ankara'dan yönetilmiştir. Savaş sonucunda Türk Milleti bağımsızlığını tekrar kazanmış, 13 Ekim 1923'te Ankara yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti olmuştur.


Ankara ismi [değiştir]Ayrıca bakınız: Ankara (isim)
Ankara , tarih boyunca pek çok isimle anılmıştır. Beki L. Bahar , Efsaneden Tarihe Ankara Yahudileri [11] adlı kitabında Ankara'nın isimlerinin kronolojik isim sıralaması vardır. Ankuva , Ankir , Anküra , Ankyra , Ankora , Tektasagon Neocoros Lamportante Metropolis Sebaste , D'antoniania Ankyra , Engüriye , Engürü , Ankara, Aneras , Beldei-el Selasil , İmariye , İmadiye , Amudiye , Kala-i Selasil yine benzer bir sıralama Orhan Karaveli'nin Bir Ankara Ailesinin Öyküsü [12] adlı kitabında'da bulunmaktadır. Ankulla , Ankuwa , Ancyra , Ankyra , Ankira , Ankagra , Ankori , Angori , Engüriye , Engürü , Angora , Angada ve Ankara , Avram Galanti Ankara Tarihi [13] isimli kitabının birinci bölümünde Ancora , Ankura , Anker , Angira , Angaras , Ankyra , Ankuvva isimleri geçmektedir.

Anchor Latince'de gemi çapası , Ankas Sanskritçede engebeli , Engür Farsça'da üzüm , Angurika Yunanca'da koruk anlamına gelmektedir. Hitit belgelerinde geçen Ankuwa ve Ankurawa ise Yüce Anka Tapınağı olarak çevrilmektedir.

Kemal Bağlum'un Beş Bin Yılda Nereden Nereye ANKARA isimli kitabında Ankara isminin kökenini şu şekilde açıklamaktadır.

« Ankara isminin nereden geldiği konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bunların en önemlisi ve tarihçilerin ve arkeologların birleştiği ad Galatların amblemi olan ve çapa anlamına gelen Ancyra'dan kaynaklanmaktadır.Roma İmparatoru Neron döneminde Ankara Tectosageler'in Ancyra'sı olarak biliniyor. Antonin (138 - 161) ve Caracalla da (211 - 217) Ankara'ya Antoninaniya ismini vermişlerdir.Bizanslılar Ancyra , Tarihçiler Arapların 8. yüzyılda Ankara , İslam akıncıları ise Zat'ül Selasi adını koymuşlardır. Selçuklu komutanı El İdris 12. yüzyılda Anadolu'ya geldiğinde bu kente Angori ismini vermiş. İbni-il Atun , Yakut , İbni-Bibi , Ebul Feda 13. ve 14. yüzyılda Ankara'yı Engüriye ve Engürü olarak isimlendirmişlerdir.Danişmentliler Ankara'yı Darül-Selasiye olarak adlandırmışlardır. Tarihçiler, Selçuk ve Moğollar dönemindenden 1343 yılına kadar Ankara'ya Engüriye, Katip Çelebi de 1648'de Ankara'ya geldiğinde bu kentin adının Engüri olduğunu yazmıştır. [14] »



Coğrafya [değiştir]Ana madde: Ankara coğrafyası
Ankara, doğuda Kırıkkale ili'ne bağlı Balışeyh ve Yahşihan, kuzeydoğuda Ankara ili'ne bağlı Kalecik, kuzeyde Çankırı ili'ne bağlı Şabanözü, ve Ankara ili'ne bağlı Kızılcahamam, kuzeybatı ve batıda Ankara ili'ne bağlı Güdül ve Beypazarı, güneyde Ankara ili'ne bağlı Polatlı ve Haymana, güneydoğuda ise Ankara ili'ne bağlı Bala ile komşudur.[15]

Ankara, Orta Anadolu'nun kuzeybatısında bulunan Kızılırmak ve Sakarya nehirlerinin kollarının oluşturduğu ovalarla kaplı bir bölgedir. Bu bölgede orman alanları ve bozkır alanlarını bir arada görmek mümkündür.

Akarsu boylarında sıralar halinde görülen iğde, söğüt ve kavak ağaçları bozkır içerisinde yer alır. Ankara çevresinde plato üzerinde yükselen münferit dağlar ile kuzeydeki dağlık sahada ise yağışlardaki artış yüzünden orman örtüsü oluşur.


İklim [değiştir]Güneyde ve orta bölümlerde Step İklimi, kuzeyde ise Karadeniz İklimi'nin ılıman ve yağışlı halleri görülebilir. Genel olarak Step İklimiin hüküm sürdüğü Ankara'da kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. Yağışlar en çok ilkbahar mevsimindedir. Karın yerde kalma süresi ortalama 63 gündür. Gece ile gündüz, yaz ile kış mevsimi arasında önemli sıcaklık farkları bulunur. En sıcak aylar Temmuz (ortalama 23,4 °C) ve Ağustos (ortalama 23,9 °C), en soğuk aylar ise Ocak (ortalama 0,6 °C) ve Şubat (ortalama 2 °C) olarak belirlenmiştir.[16]

Ortalama yağış miktarı 382 mm'dir. Şehirde son yıllarda yağış oranı önceki yıllara göre azalış göstermiştir ve ayrıca kışlar da çok daha ılık ve kurak geçmektedir. Bu durumun küresel ısınma ile direkt ilgili olduğu bilim adamlarınca öne sürülmektedir.


Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Arl
Ort.En Yüksek °C 4,1 5,9 11,1 17,3 22,2 26,4 29,9 30,0 25,8 20,0 12,9 6,3
Ort.En Düşük °C -3,5 -2,8 0,2 5,1 9,4 12,6 15,4 15,4 11,3 6,8 2,4 -1,9
Kaynak: Worldweather.org[17]


Ulaşım [değiştir]
Şehir içi ulaşım [değiştir]
Ankara metro ağı
Belediye otobüsleriAnkara şehir içi ulaşımı, 1920'li ve 1930'lu yıllar arasında yerleşim kale ve gar arasında olduğundan ve ufak kent görünümü nedeniyle ağırlıklı yayan olmak üzere çok sınırlı sayıda araç ile yapılmakta idi. 1930 - 1935 yılları arasında Ankara’ nin nüfusu kentin Yenişehir ve Cebeci bölümlerine kaymasından dolayı şehri yüzey alanı genişlemiş yaya mesafesini aşmıştır. Ulaşım ihtiyacı kaptı-kaçtı adındaki tahta otobüslerle giderilmeye çalışılmıştır. Bu otobüsler 12 toplu taşım hattında belediye tarafından belirlenen tarifeye göre Ulus merkezli olarak çalışmıştır.22 Ocak 1930 tarihinde Bakanlar Kurulunun aldığı karar ile de Ankara da otobüs, minibüs ve elektrikli tramvay işletme yetkisi Belediyeye verilmiştir.

1935'te Ankara Belediyesi Otobüs İdaresi kurularak belediyenin ilk otobüs toplu taşıma hizmeti başlatılmıştır.; 1 Ekim 1935’de SSCB’den kredi ile topluca alınan 100 adet ZİS marka uzun alınmış. Ankara genelinde; 12 adet hat açılmış ve bu otobüsler servislere verilmiştir. [18] 1942 yılında filoya 7 Magirus , 1943 yılında 10 FBW [19] otobüsü katılmıştır. 1944 yılında otobüs idaresi katma bütçeli hale getirilerek "Ankara Otobüs İşletmesi" adını almış ancak işletme gelişme olanağı bulamamıştır.[18] .

1940'lı yıllarda küçük girişimciler Station Wagon tarzında 7 kişilik Amerikan yapımı otomobillerle taksi dolmuş uygulaması başlatmış. Bu tip araçlarla ulaşım 1970'li yıllarda da devam ettirilmiştir.1982 yılında taksi dolmuş uygulamaları tamamiyle yasaklanmıştır.

17 Ekim 1946’da çıkan bir yangında otobüs garajının büyük bir bölümü ve otobüs filosunun önemli bir kısmı yanarak kullanılamaz hale gelmiştir. Bunun üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla İstanbul’un Anadolu yakasında İETT’den bağımsız olarak hizmet veren Üsküdar Kadıköy Halk Tramvayları Şirketi’nin elindeki 5 adet Ford otobüs ile Hatay’dan 2 Ford ve 2 Twin Coach [20]marka otobüs Ankara’ya gönderilmiştir.

1947 yılında ,Türkiye'nin ilk Troleybüs Şebekesi kurularak hizmete açılmıştır. 1 Haziran 1947’de 10 adet Brill [21] marka , 1948’de yine 10 adet FBW marka troleybüs ; Ulus - Bakanlıklar hattında hizmete girmiştir. 1952’de alınan 13 MAN araçla birlikte, Ankara’da çalışan troleybüs adedi; 33’e ulaşmıştır.

1951-1960 yılları arasında otobüs parkına 133 Büssing [22] otobüs eklenmiştir. 1960’da ise İstanbul İETT idaresi ile birlikte İtalya’dan Ansaldo San Giorgio marka 33 adet troleybüs getirildi ve böylece EGO’nun troleybüs parkı; 66’ya yükselmiştir.

1962-69 dönemi içinde de Büssing otobüs alımları devam etmiş ve filoya 175 yeni araç daha katılmıştır.

1974’de ilk kez toplu Mercedes-0302 otobüs alımı yapılmış. 50 Mercedes-RST filoya katılmıştır.

1976-77 yılları arasında MAN-590 model 175 araç yerli piyasadan temin edilmiştir.

1977’de yolcu yoğunluğu az olan ve daha çok gecekondu bölgelerine hizmet veren hatlarda kullanılmak üzere 20 adet Magirus marka midibüs alınmıştır.

1979 yılında Macaristan’dan İkarus marka 50 körüklü ve 35 solo otobüs filoya katılmıştır. Ankara’ya 1979-80 yıllarında gelen bu yeni araçlar, aynı zamanda şehrin ilk 3 kapılı otobüsleriydiler. Bu yıldan itibaren EGO, otobüs kapı numaralarını numaralandırma sistemini değiştirerek, klâsik sistemi terketti ve Türkiye’de ilk kez; “Alınış yılı-sıra numarası” kalıbına geçti (Bu yöntem, 1994’de de İETT’de uygulanmaya başlandı).

1979-1981 döneminde trafiği aksattıkları ve yavaş gittikleri gerekçesiyle 56 troleybüs hizmetten kaldırıldılar (Brill marka troleybüsler, 1973 yılından önce hizmetten alınmışlardı) ve bu tarihten itibaren EGO İşletmesi günümüze kadar sadece otobüs bazında hizmetini ettirmektedir.

1982 yılında kent içi toplu taşımaya sarı renkli özel halk otobüsleri de katılmıştır.

1984’ lü yillarda otobüslerde biletçi uygulaması kaldırılarak tek tip ücret ve kumbara uygulaması baslatılmış, Dikimevi-Beşevler arasında 5,3 Km.'lik otobüs özel yolu hizmete açılmıştır.


Şehir içi ulaşımda son zamanlarda en yoğun taşımacılık metro ile yapılmaktadır. EGO Genel Müdürlüğü tarafından işletilen Ankara metrosu günde yaklaşık 150.000 yolcu taşımaktadır.[23] Metro ağında halihazırda Metro ve Ankaray adı altında iki ayrı taşıma sistemi çalışmaktadır. Ankaray Metroya göre daha hafif bir raylı sistemdir. Ağ halen süren çalışmalarla şehrin dört bir yanına ulaşma hedefine doğru gitmektedir.

Günlük ulaşımda belediye tarafından işletilen otobüsler ile özel olarak işletilen dolmuşlar da kullanılmaktadır. Belediyeye ait araçlarda manyetik kontörlü kartlar kullanılmaktadır. Özel araçlarda ise nakit kullanılmaktadır.

Şehirde taksi sayısı da halkın ihtiyacını karşılayacak düzeydedir ve 24 saat hizmet vermektedir. Saat 24 ile sabah 6 arası taksiler zamlı tarife uygulamaktadır.





Şehir dışına ulaşım [değiştir]
Esenboğa Uluslararası Havalimanı
Ankara GarıKentin kuzeyinde yer alan Esenboğa Uluslararası Havalimanı şehre havayolu ile giriş çıkışı sağlayan, en önemli noktadır. 2006 yılında tamamen yenilenip kapasitesi ve işlevi çağdaşlaştırılmıştır. Hava limanını şehir merkezine bağlayan yol da tamamen yenilenmiş ve yeni geçitler devreye sokulmuştur. Havayolu ile kente ulaşmanın bir başka yolu da ordunun hizmetindeki Etimesgut Askeri Havalimanıdır. Bu havalimanı sivil uçuşlar için kullanılmasa da gerektiğinde alternatif olarak kullanılabilmektedir.

Şehre giriş çıkışlarda ikinci önemli yer ise Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesi kısaca AŞTİ'dir. Avrupanın en büyük otobüs terminalleri arasında yer alan tesislerde restoranlar, emanet, büfeler ve firmalar için servis istasyonları da bulunur. Tesislerin Ankaray bağlantısı olduğu gibi yeterli sayıda taksi servisi de vardır.


Tren yolu ile giriş çıkışta en önemli yer Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Ankara Garı'dır. Burası aynı zamanda ülkenin doğusu ile batısının ayrıldığı noktadır. Halihazırda ülkenin dört bir yanına ve banliyölere buradan tren seferleri düzenlenmektedir. Eskişehir üzerinden kenti İstanbul'a bağlayacak olan hızlı tren projesi ise yapım aşamasında olup 2008 yılı içerisinde hizmete girmesi beklenmektedir.[24]


Nüfus [değiştir]Kentin nüfusu 2007 adrese dayalı nüfus sayımına göre 3.763.591 kişidir. Bunun 1.870.831'i erkek, 1.892.760'ı kadındır.[25]

Yıl Kent Yıl Kent
1910 15.000 1970 1.209.000
1927 75.000 1975
1935 123.000 1980
1940 157.000 1985 2.251.533
1945 228.000 1990 2.583.963
1950 287.000 1997
1955 453.000 2000 3.203.362
1960 646.000 2007 3.763.591
1965 906.000 2008 4.466.756


Uygarlık [değiştir]
Müzeler [değiştir]Ana madde: Ankara'daki müzeler
Ankara şehir merkezi sınırları içerisinde çeşitli kurumlarca işletilen 42 [26] müze bulunmaktadır.


Arkeolojik Alanlar [değiştir]
Roma Hamamı
AkköprüRoma Hamamı Ulus meydanından Yıldırım Beyazit Meydanına uzanan Çankırı Caddesi üzerinde, Ulus'tan itibaren yaklaşık 400 m. uzaklıkta, yolun batısında, caddeden 2.5 metre kadar yükseklikte yer alır, III. Yüzyılda Septimius Severus'un oğlu Roma İmparatoru Caracalla (212-217) tarafından Sağlık Tanrısı Asklepion adına yapılmıştır.
Kale Ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte Hititlere uzanan tarihi boyunca birçok kez tamirden geçirildiği tahmin edilmektedir. Romalılar, Bizanslılar hakimiyetinde kalan kale, 1073 yılında Selçukluların eline geçmiştir. 1101 yılında Haçlılarca ele geçirilen kale 1227 yılında tekrar Selçukluların hakimiyetine girmiştir. Selçuklular döneminde onarılan ve eklemeler yapılan kale Osmanlı döneminde 1832'de Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa tarafından bir onarımdan geçirilmiştir.
Augustus Tapınağı Ankara Ulus'ta Hacı Bayram Camii bitişiğindedir. M.Ö. II. yüzyılda Frigya tanrısı Men adına yapılmış olan tapınak zamanla yıkılmıştır. Bugün kalıntıları bulunan tapınak ise son Galatya hükümdarı Amintos'un oğlu kral Pilamenes tarafından Roma İmparatoru Augustus adına bir bağlılık nişanesi olmak üzere yaptırılmıştır.
Jülian Sütunu Ulus bölgesinde bulunur. Sütün 362 yılında Roma İmparatoru Julianın Ankaraya ziyareti onuruna karşılık dikilmiştir.
Akköprü Ankara'nın Yenimahalle ilçesinde, Varlık mahallesi'nde bulunan Anadolu Selçuklu sultanı I. Alaeddin Keykubad zamanında yaptırılmış tarihi bir köprüdür.
Roma Tiyatrosu Ulus Meyda'nından Ankara Kalesine çıkan Hisar Parkı Caddesi üzerindedir. Roma döneminde M.S. 1. yüzyıl'ın ikinci yarısı ile M.S. 2. yüzyılın başına tarihlendirilmiştir.





Yapılar [değiştir]
İbadethaneler [değiştir]
Kocatepe Camii
Hacı Bayram Câmii
Maltepe CamiiAyrıca bakınız: Kategori:Ankara'daki camiler
Kocatepe Camii Ankara'nın Kocatepe semtinde 1967'de inşaatına başlanan ve Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 1987'de inşaatı tamamlanan cami.
Hacı Bayram Câmii Ankara'nın Ulus semtinde bulunan tarihi camii. Augustus (Ogüst) Tapınağı'nın bitişiğindedir.
Karacabey Camii 15. yüzyılda Karacabey tarafından yaptırılmıştır.Bugün Hacettepe Kampusü içinde kalmıştır.
Arslanhane Camii 1289 - 1290 yılları arasında Ahi Şerafeddin tarafından yaptırılmıştır. Samanpazarı semtindedir.
Sultan Alaeddin Cami 1211-1236 yılları arasında Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından bugün eski Ankara denilen Kaleiçi’nde yaptırılmış Ankara’nın ilk camisi.
Maltepe Camii
Ahi Elvan Camii 1382 yılında Ahi Elvan Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Koyunpazarı semtinde bulunmaktadır.
Cenab-ı Ahmet Paşa Camii 1566 yılında Anadolu Beylerbeyliği yapmış Cenabı Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Ulucanlar caddesi üzerinde bulunmaktadır.
Zincirli Camii 1687 yılında Şeyhülislam Ankaralı Mehmet Emin tarafından 1687 yılında yapılmıştır.Anafartalar Caddesindedir
Ağaçayak Camii 1705 yılında yapılmıştır. Ulucanlar caddesindedir.
Leblebicioğlu Camii 1711 yılında yapılmıştır. Denizciler cadddesindedir.
Eskicioğlu Camii Ne zaman yapıldığı ve kim tarafından yaptırıldığı belli değildir. Eskicioğlu mahallesinde yer almaktadır.
Hacettepe Camii Hacettepe Mahallesi, Sarı Kadın caddesindedir.Kapısının üzerinde dört satırlık kitabesi bulunmaktadır.
Hacı Hidayet Camii Basın Evleri Basın Caddesi'ndedir.
Hacı İlyas Camii
Hacı Musa Camii
Kurşunlu Camii
Azize Teresa Latin Katolik Kilisesi
Samanpazarı Musevi Cemaati Sinagogu


Türbeler [değiştir]Hacı Bayram Türbesi
Karacabey Türbesi
Arslanhane Türbesi
Cenab-ı Ahmet Paşa Türbesi
Karyağdı Türbesi 1577 - 1578 yıllarında Karyağdı Hatun adına inşa edilmiştir. İtfaiye Meydanında bulunmaktadır.

Yörük Dede Türbesi
Hüseyin Gazi Türbesi


Hazireler [değiştir]Taceddin Camii Haziresi Taceddin Camisinin avlusunda yer almaktadır.
Cenabı Ahmed Paşa Haziresi Cenabı Ahmed Paşa Camisinin doğu tarfındaki avlusunda yer alır.
Yalçınkaya Mahallesi'nde bulunmaktadır





Hanlar [değiştir]Çengel Han Ankarada 1522-1523 tarihlerinde Mihrimah Sultan’ın eşi Damat Rüstem Paşa tarafından inşa ettirilmiş tarihi bir handır. Atpazarı mahallesi Kaleönü Depo sokakda bulunmaktadır. Şu anda binadaRahmi Koç Müzesi bulunmaktadır
Taşhan 1880'li yılların sonuna doğru Ankara'nın Ulus Meydanı'nda inşa edilmiş olan ve yıkıldıktan sonra yerine Sümerbank binasının yapıldığı bir binadır.
Suluhan 1685 yılında Şeyhülislam Cevvarzade Mehmet Emin Bey tarafından yaptırılmıştır. Posta caddesi üzerinde bulunmaktadır.
Safran Han 1512 yılında Hacı İbrahim Bin Hacı tarafından yaptırılmıştır. Atpazarı , Salman sokakta bulunmaktadır
Çukurhan
Kurşunlu Han Sadrazam Mahmut Paşa tarafından yaptırılmıştır. Şu anda binada Anadolu Medeniyetleri Müzesi yer almaktadır.





Hamamlar ve Çeşmeler [değiştir]Eyne Bey Hamamı Ankara Gazi lisesi ile Denizciler Caddesi arasındadır. Sultan I. Murat'ın subaşılarından Eyne Bey tarafından 14. yüzyıllın sonu veya 15. yüzyıl başında yaptırılmıştır.
Karacabey Hamamı Talat Paşa Bulvarı üzerindedir. 1440 yılında Karaca Bey tarafından yaptırılmıştır.
Şengül Hamamı Anafartalar Caddesi üzerindedir. Kitabesi olmadığından yapım tarihi kesinleşmemiştir. İshak Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Hanifi Rum Çeşmesi Kitabesine göre 1804 yılında yapılmıştır. Hacettepe Merkez Öğrenci yurdu arkası Zülüflü sokakta bulunmaktadır.
Gicik Çeşmesi 1901 yılında yapılmıştır. Ulucanlar Cadddesi Gicik Mescidi'nin önünde yer alır.
Molla Büyük Çeşmesi Kayabaşı Mahallesi Yasa Sokakta yer alır. Molla Büyük Mescidinin kuzeyindedir. Kitabesine göre 1804 yılında Sahire Hanım tarafından yaptırılmıştır.


Anıtlar ve Heykeller [değiştir]Ana madde: Ankara'daki anıtlar ve heykeller
Cumhuriyet dönemi Ankara'sında açılan ilk anıt namazgah tepedeki Etnoğrafya Müzesi önüne yerleştirilen Atlı Atatürk Anıtıdır , anıt 29 Ekim 1927 yılında açılmış , bu anıtı Zafer Meydanındaki Mareşal Atatürk Anıtı ve Ulus Zafer Anıtı izlemiştir.[27]

1980'li yıllarda dönemin belediye başkanı Ali Dinçer, kentte oluşturulan yaya bölgelerine heykel koymak üzere girişimde bulunur. Ankara, Gazi Eğitim Enstitüsü Heykel hocalarından Burhan Alkar, Remzi Savaş ve Metin Yurdanur üçer adet heykel yaparlar. Burhan Alkar’ın soyut anlayışta galvandizli su borusundan yaptığı Atılım isimli heykeli konulduğu Sakarya yaya bölgesinden kaldırılır. Yine aynı bölgeye konulan Barış kompozisyonu yerinde durmaktadır. Remzi Savaş Abdi İpekçi parkındaki havuza bronz fıskiye kompozisyonuyla, Sakarya yaya bölgesine konulmak üzere iki adet soyutlanmış bronz kompozisyon gerçekleştirir. Ancak bu iki heykel yerlerine konulamadan 12 Eylül 1980 yönetimi tarafından malzemelerinden yararlanmak amacıyla eritilir. Metin Yurdanur’un Ankara Garı önündeki Miras isimli heykeli ve Sıhhıye Abdi İpekçi parkındaki Eller heykeli de bu dönemde yapılmış çalışmalardır.





Cumhuriyet Dönemi Yapılar [değiştir]Anıtkabir Türk Kurtuluş Savaşı'nın ve inkılaplarının önderi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün, Ankara Anıttepe'de (eski adıyla Rasattepe) bulunan anıt mezarıdır.1973'den beri İsmet İnönü'nün kabri de Anıtkabir'dedir.
Atatürk Orman Çiftliği Atatürk'ün 1925 yılında, Ankara'da modern bir çiftlik kurulması için verdiği talimat ile kurulmuştur.
Ankara Garı 1937'de açılan Türkiye Cumhuriyeti Başkent'inin erken yıllarına ait en görkemli yapıtlardan birisidir.Günümüzde hâlen TCDD'nin Ankara ana istasyonu olarak kullanılmaktadır.
Sümerbank Genel Müdürlük Binası 1937 - 1938 yılları arasında Alman Mimar Martin Elsaesser tarafından yapılmıştır.
Merkez Bankası Genel Müdürlük Binası Avusturyalı mimar Clemens Holzmeister tarafından 1931-1933 yılları arasında Emlak Bankası olarak yapılan bina , Atatürk'ün istemiyle Merkez Bankası'na dönüştürüldü. Bina 1952 yılına kadar Anadolu Kulübü olarak da faaliyet gösterdi
TEKEL Başmüdürlük Binası İtalyan mimar G. Mongeri tarafından 1928 yılında yapılmıştır
Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası İtalyan mimar G. Mongeri tarafından 1926 - 1929 yılında yapılmıştır. Ankara'nın ilk resmi binasıdır.
Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Binası 1937 yılında Alman mimar Bruno Taut tarafından planı çizilen ve yapılan Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nin eğitim ve öğretim binasıdır.
Ankara Opera Sahnesi Bina ilk orijinalinde Türk mimar Şevki Balmumcu tarafından bir sergi merkezi olarak dizayn edildi. 1933 yılında açılan uluslararası yarışmada bu proje birinci seçilmişti. Yapı daha sonra Alman mimar Paul Bonatz tarafından bir opera sahnesine dönüştürüldü. Bu şekilde hizmet vermeye 2 Nisan 1948' de başladı.





Meydanlar [değiştir]Hergele Meydanı Ankara Ulus'ta bugünkü İtfaiye Meydanı'nın eski adı bit pazarı ya da ikinci el eşya pazarı olarakda bilinen Hergele Meydanı adını 19.asırda şehre dışardan gelenlerin ve şehir esnafının bir araya gelmesinden dolayı her gelen uğradığı yer anlamında Hergelen Meydanı adını almıştır.
Kızılay Meydanı Türkiye'nin başkenti Ankara'nın merkezidir. İsmini Kızılay kurumundan almıştır.
Opera Meydanı Meydan adını Opera binasından almaktadır.
Tandoğan Meydanı Şehrin eski valisi 1946 yılında intihar ederek ölen Nevzat Tandoğan'ın adının verildiği semttin tam ortasında bulunan meydan.
Şili Meydanı Türkiye ile Şili arasındaki dostluğu pekiştirmek adına yapılmıştır. Meydanda Şili'nin kurtarıcısı ve Şili Cumhuriyeti'nin kurucusu Bernardo O'Higgins'in anıtı bulunmaktadır.
Ulus Meydanı
Hükümet meydanı





Parklar [değiştir]
Kurtuluş Parkı
Cemre parkı
Göksu ParkıAnkara'da cumhuriyetin ilk yıllarında inşa edilmiş ve daha sonra da oldukça geliştirilmiş açık alanlar ve parklara sahiptir.

Gençlik Parkı Gençlik Parkı lunapark, kayıkla gezilebilecek geniş bir havuz ve yeşil alanlara ev sahipliği yapar,
Kurtuluş Parkı Kurtuluş Parkı(buz pateni pisti de mevcuttur
Altın Park yeşil alanlar dışında fuar alanı ve binaları da bulunur),
Göksu Parkı Eryaman'da eski Susuz göleti üzerine kuruludur.
Soğuksu Millî Parkı 1959 yılında Millî Park olarak tesis edilmiştir. Ankara'ya yakın olması hem avantaj hem dezavantaj teşkil etmektedir. Kızılcahamam ilçesi sınırları içersinde bulunmaktadır ve Ankara merkezine 80 kilometre uzaklıktadır.
Kore Parkı Ankara'da Kore Savaşı sırasında şehit olan Türk askerlerinin anısına yapılmış olan 1973 yılında açılan anıtın bulunduğu park.
Atatürk Orman Çiftliği geniş imkânalara sahip bir rekreasyon ve çiftlik alanıdır. İçeriğinde hayvanat bahçesi, küçük kültür çiftlikleri , seralar, restoranlar, bir mandıra ve bira fabrikası bulunur. Burası ailece piknik yapmak, yürüyüş yapmak, bisiklete binmek ve aynı zamanda kaliteli yemekleri ve doğal güzelliği ile hoş bir mekandır. Çiftlikte ayrıca Atatürkün 1881 yılında Selanikde doğmuş olduğu evein bire bir kopyası da bulunur. Ziyaretçiler burada eski usul bira ve dondurma , taze süt ürünleri , kömür ateşinde köfte ve kebaplardan tadabilirler.
Harikalar Diyarı Avrupanın şehir limitleri içindeki en geniş parkı
Mamak Mavi Göl Eski Bayındır barajının üzerine kurulu olan park. Mamak tarafındadır.
Botanik Bahçesi
Seğmenler Parkı
Anayasa Parkı
Kuğulu Park Çin tarafından hediye edilmiş olan kuğularla ünlü
Abdi İpekçi Parkı
Güven Park
Anıt Park Bahçelievler'de Anıtkabir'in karşısında yerlan bir parktır.





Sinemalar [değiştir]
Bahçelievler'deki Büyülü Fener Sineması
Opera Meydanındaki, Ankara Devlet Tiyatrosu
Ankara Opera Sahnesi


Ayrıca bakınız: Kategori:Ankara'daki sinemalar
1975 ve 2002 yılları arasında Ankara Atatürk Bulvarı 227 numaralı binada hizmet veren Akün Sineması, bir dönem Ankara'nın en büyük sineması olma özelliği taşıyan ve Ankara'nın sembollerinden biri olarak kabul edilen, 911 koltuk kapasiteli sinema salonu oldu.

Bahçelievler Büyülü Fener, Ankara'nın Bahçelievler semtinde 1996 yılında açılmış olan sinemadır. Türkân Şoray, Şener Şen ve Yılmaz Güney'in ismini taşıyan üç ayrı sinema salonu vardır.
Kızılay Büyülü Fener, Kızılay'da 29 Ocak 2005 tarihinde açılan sinema ve kültür merkezidir. 11 salonu ve bin seyirci kapasitesi vardır.
Kızılay Metropol, 9 salonu ve 11495 koltuk kapasitesi olan diğer bir sinemadır.

Tiyatrolar [değiştir]Ana madde: Ankara'daki tiyatrolar
Ankara'da birçok devlet tiyatrosu sahnesi ve özel tiyatro grupları bulunmaktadır. Ayrıca her yıl Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali düzenlenmektedir.

Ankara Devlet Tiyatrosu: 10 sahneyle hizmet vermektedir.
Muhsin Ertuğrul Sahnesi
Mahir Canova Sahnesi
Oda Tiyatrosu
İrfan Şahinbaş Atölye Sahnesi
Altındağ Tiyatrosu
Akün Sahnesi
Şinasi Sahnesi
Küçük Tiyatro
Büyük Tiyatro
125. Yıl Çayyolu sahnesi
Ankara Çağdaş Sanat Tiyatrosu
Ankara Deneme Sahnesi
Ankara Sanat Tiyatrosu
Çan Tiyatrosu
Mavi Sahne
Sanatolia
Tiyatro Pembe Kurbağa
Öteki Tiyatro
Sahne Sanat Evi
Ekin Tiyatrosu
80.Yıl Tiyatrosu
Gülüm Pekcan Dans Tiyatrosu
Pamira Papağan Çocuk Tiyatrosu
Dikmen Nevzat Sahnesi

Müzik ve orkestralar [değiştir]Ankara beş klasik müzik orkestrasına ev sahipliği yapar:

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası
Bilkent Senfoni Orkestrası
Hacettepe Senfoni Orkestrası
Orkestra Akademik Başkent
Başkent Oda Orkestrası [1]
Şehirde beş konser salonu bulunur:

CSO Konser Salonu
Bilkent Konser Salonu
MEB Şura Salonu
Çankaya Çağdaş Sanatlar Merkezi Konser Salonu

Sanat festivalleri [değiştir]Şehir gelenekselleşmiş birçok tiyatro, müzik ve sinema festivallerine ev sahipliği yapar:

Ankara Film Festivali
Ankara Uluslararası Müzik Festivali
Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali
Ankara Caz Festivali

Sağlık [değiştir]Ayrıca bakınız: Ankara'daki hastaneler

Eğitim [değiştir]
ODTÜ Bilim Ağacı
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi
Üniversiteler [değiştir]Ayrıca bakınız: Ankara'daki üniversiteler
Ankara'da 10 üniversite eğitim vermektedir.[28]Bunlar;

Ankara Üniversitesi http://www.ankara.edu.tr/
Atılım Üniversitesi http://www.atuni.edu.tr/
Başkent Üniversitesi http://www.baskent.edu.tr/
Bilkent Üniversitesi http://www.bilkent.edu.tr/
Çankaya Üniversitesi http://www.cankaya.edu.tr/
Gazi Üniversitesi http://www.gazi.edu.tr/
Hacettepe Üniversitesi http://www.hacettepe.edu.tr/
Orta Doğu Teknik Üniversitesi http://www.metu.edu.tr/
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi http://www.etu.edu.tr/
Ufuk Üniversitesi http://www.ufuk.edu.tr/www/tr/





Spor [değiştir]
Ankara'da yapılan bir ekstrem spor: kaykayŞehirde Türkiye'ye paralel olarak en çok ilgi gören ve yapılan sporlar sırasıyla futbol ve basketboldur. Futbol tesislerinin yetersiz olmasının da etkisiyle herhangi bir önemli uluslararası futbol organizasyonuna ev sahipliği yapmamış olan şehirde 2001 yılında Avrupa Basketbol Şampiyonası düzenlenmiştir.

Ayrıca şehirde bulunan TED Ankara Koleji, Türk Telekom Spor Kulübü sayesinde basketbolla özdeleşmiş bir şehirdir.

Deniz ve göllerden uzak olması nedeniyle su sporları hemen hemen hiç yapılmayan şehirde, coğrafi şartların da etkisiyle yapılan ve yaklaşık 27 yıldır yaşayan tek ekstrem spor kaykay sporudur.

Futbol dalında şehri Ankaragücü, Hacettepe, Ankaraspor ve Gençlerbirliği takımları Turkcell Süper Ligi'nde; Türk Telekomspor TFF 2. Lig'de; Keçiörengücü ve Etimesgut Şekerspor İddaa Lig B'de; Tarım Kredispor, Ankara Demirspor ve Bağlum Belediyespor ise 3.Lig'de temsil etmektedir. Şehirdeki en büyük stadyum yaklaşık 35.500 sporsevere ev sahipliği yapabilen Cebeci İnönü Stadıdır.Ardında kapasitesi bakımından şehrin 3. sıradaki ama tüm türbünleri koltuklu ve kapalı 19 Mayıs Stadyumu gelir.Stadyum şehir merkezinde Gençlik parkı'nın hemen yanıbaşındadır.

Basketbol dalında Türkiye Erkekler Basketbol Ligi'nde Türk Telekomspor ve CASA TED Kolejliler takımlarıyla temsil edilen başkent Türkiye Bayanlar Basketbol Ligi'nde Çankaya Üniversitesi takımıyla temsil edilmektedir.

Ankara Buz Pateni Sarayı ve Kurtuluş Parkında ise buz pateni pistleri mevcuttur ve amatör sporculara da hizmet vermekteidr.

Hentbol dalında Süper Lig Erkekler'de Çankaya Belediyesi,İl Özel İdare, Polis Akademisi ve Koleji , Milli Piyango, Ankara Büyükşehir Belediyesi , Süper Lig Bayanlar'da Çankaya Belediyesi , Milli Piyango , Ankara D.M.O. temsil etmektedir.


Alışveriş [değiştir]
Karum Alışveriş ve İş Merkezi
ANKAmall Alışveriş MerkeziAnkaranın yabancı ziyaretçileri genellikle Çıkrıkçılar yokuşundaki eski dükkânları ziyaret etmekten hoşlanırlar. Burada eski moda kıyafetler, el dokuması halılar ve deri ürünleri cazip fiyatlarla bulunur. Bakırcılar Çarşısında ise, bakır ürünler dışında ziynet eşyaları, halılar, kostümler ve antikalar da bulunur. Kale girişine yakın olan üst kısımda , çeşitli baharatların bulunduğu dükkânlar , kuru yemişçiler, fındıkçılar ve diğer ürünler bulunur.


Modern alışveriş merkezleri ise daha çok Kızılay, ya da Tunalı Hilmi Caddesi üzerinde bulunur. Karum caddenin üst başında bulunur. Diğer bir merkez olan Atakule Çankaya'dadır. Kule şehri seyretmek için müthişdir ve tepesinde bir de döner restoran bulunur.

Ankaranın 1970 lerden itibaren batıya doğru genişlemesi ile Eskişehir yolu tarafında çeşitli uydu kentler ortaya çıkmaya başladı. Daha müreffeh kesimin yaşadığı bu bölgelerde de modern alışveriş merkezleri bir bir açılmaya başladı. Bilkent alışveriş merkezi ve Ümitköy Çayyolu tarafındaki merkezler daha çok bu semtlere hizmet verirken tüm şehre hitap eden Armada alışveriş merkezi de Eskişehir ve Konya yolunun kesiştiği bölgede inşaa edildi. Bu merkez pek çok uluslararası ödülün de sahibi oldu. Bölgenin en büyük alışveriş merkezi ise İstanbul ve Konya yolunu kesiştiği bölgede bulunan Ankamall'dır ve meşhur dünya markaları mağazalarına ev sahipliği yapar.

Panora
Cepa
ANKAmall
Armada alışveriş merkezi
Atakule
Karum alışveriş merkezi
Antares AVM
Arcadium AVM
Malltepepark
Optimum
Kentpark
KC Göksu
Gordion AVM
Atlantis AVM
Forum Ankara AVM
Arcadium
Galleria Ankara
gimsa Batıkent
Carrefour Batıkent
Bilkent Ankuva
Minasera




Kardeş şehirler [değiştir]Ankara şehrinin 2008 tarihi itibarıyla 40 kardeş şehri bulunmaktadır.İzmir Caddesi’nin Gazi Mustafa Kemal Bulvarı’ndan girişindeki üzerinde Türkçe,İngilizce ve kendi dillerinde olmak üzere, Ankara’nın kardeş kentlerinin adının yazılı olduğu anıt 2003 yılında konduğundan 2003 yılı ve öncesi kardeş olan şehirler anıtta görülebilmektedir.

Zagrep, Hırvatistan, (2008)[29]
Helsinki, Finlandiya
Minsk, Beyaz Rusya, (2007)[30]
Bangkok, Tayland, (2006)
Kazan, Tataristan
Kinşasa, Kongo
Taşkent, Özbekistan
San'a, Yemen
Priştina, Kosova
Kahire, Mısır
Addis Ababa, Etiyopya
Kabil, Afganistan, (2003)
Ulan Batur, Moğolistan, (2003)
Duşanbe, Tacikistan, (2002)
Kişinev, Moldova, (2001)
Astana, Kazakistan, (2001)
Manama, Bahreyn, (2000)
Mogadişu, Somali, (2000)
Santiago, Şili, (2000)
Bükreş, Romanya, (1998)
Hanoi, Vietnam, (1998)
Ufa, Başkurdistan, Rusya Federasyonu, (1997)
Tiflis, Gürcistan, (1996)
Tiran, Arnavutluk, (1995)
Üsküp, Makedonya Cumhuriyeti, (1995)
Aşkabat, Türkmenistan, (1994)
Kuveyt Şehri, Kuveyt, (1994)
Saraybosna, Bosna-Hersek, (1994)
Kiev, Ukrayna, (1993)
Havana, Küba, (1993)
Budapeşte, Macaristan, (1992)
Bişkek, Kırgızistan, (1992)
Hartum, Sudan, (1992)
Sofya, Bulgaristan, (1992)
Moskova, Rusya,
Pekin, Çin Halk Cumhuriyeti, (1990)
Lefkoşa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, (1989)
Kuala Lumpur, Malezya, (1986)
İslamabad, Pakistan, (1986)
Seul, Güney Kore Cumhuriyeti, (1971)

İzmir Caddesi’nin Gazi Mustafa Kemal Bulvarı’ndan girişindeki Üzerinde Türkçe, İngilizce ve kendi dillerinde olmak üzere, Ankara’nın kardeş kentlerinin adının yazılı olduğu anıt


Görüntüler [değiştir]
Botanik bahçesi

Esenboğa Uluslararası Havalimanı

Akman Tower (1999)

Sheraton Hotel & Convention Center (1991)


BDDK binası (1975), eski Türkiye İş Bankası binası

Emek İş Merkezi (1962) ve Kızılay Meydanı

Kızılay Meydanı'ndaki binalar

Sheraton Hotel ve Beymen binası






Notlar [değiştir]^ hurriyet.com.tr 08.07.2008 tarihli Hürriyet haberi
^ a b c Tüik verileri Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi
^ ankara.bel.tr Belediye web sitesi
^ 1982 Anayasası Madde 3
^ List of cities proper by population
^ ankara.gov.tr Ankara Valiliği sitesi
^ a b Antik Ankara , Haluk Sargın, ISBN 975288886
^ Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi, 1984 baskısı cilt 1 , sayfa 637
^ Tarih İçinde Ankara
^ Çağlar Boyu Ankara
^ Beki L. Bahar - Efsaneden Tarihe Ankara Yahudileri - ISBN 9758434543
^ Orhan Karaveli - Bir Ankara Ailesinin Öyküsü - ISBN 9759682605
^ Avram Galanti - Ankara Tarihi - ISBN 9759899450
^ Kemal Bağlum - Beş Bin Yılda Nereden Nereye ANKARA - Sayfa 26
^ Resim:Ankara districts.png, Resim:Kırıkkale districts.png ve Resim:Çankırı districts.png incelendiğinde çıkan sonuç
^ ankara.gov.tr
^ Worldweather.org
^ a b EGO.gov.tr. 13 Şubat 2009 tarihinde erişilmiştir.
^ FBW otobüsleri. 13 Şubat 2009 tarihinde erişilmiştir.
^ İngilizce Vikipedi'deki 13 Şubat 2009 tarihli Twin Coach maddesi
^ İngilizce Vikipedi'deki 13 Şubat 2009 tarihli J. G. Brill and Company maddesi
^ İngilizce Vikipedi'deki 13 Şubat 2009 tarihli Büssing maddesi
^ http://www.memurlar.net/haber/87321/
^ tcdd.gov.tr ANKARA - İSTANBUL HIZLI TREN PROJESİNDE SON DURUM
^ http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/adnks_Harita_TR/HaritaTR.html
^ Ankara'daki müzeler sayfasındaki müze sayısına göre verilmiş rakamdır. Kültür bakanlığı sayfasında 23 özel ve 8 kültür bakanlığı müzesi olduğunu söylemektedir.
^ Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi ve Mimarisi - Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları - ISBN 975-95848-3-2
^ yok.gov.tr YÖK listesi
^ .ankara.bel.tr - Zagrep Heyeti Ankara’da. 9 Kasım 2008 tarihinde erişilmiştir.
^ arkitera.com - Ankara’nın 37. Kardeş Şehri Minsk. 9 Kasım 2008 tarihinde erişilmiştir.

Dış bağlantılar [değiştir]

Adana

Bu madde Adana il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Adana (anlam ayrım) sayfasına gidiniz.

Adana ili, Akdeniz Bölgesi'nde, 35-38 kuzey enlemleri ile 34-46 doğu boylamları arasında ve yer alan bir ildir. İl merkezi Akdeniz'e yaklaşık 50 km uzaklıktadır. Seyhan,Yüreğir,Karaisalı,Sarıçam Çukurova,Sofulu ve İncirlik ilçeleri ilin merkezini oluşturur.

Kuzeyinde Kayseri, doğusunda Osmaniye, Kahramanmaraş ve Gaziantep, batısında Niğde ve Mersin, güneydoğusunda Hatay illeri yeralmaktadır. Güneyi 160 kilometreyi bulan Akdeniz kıyılarıyla sınırlanan ilin yüzölçümü, 14.256 km²'dir. Şehir merkezinin denizden yüksekliği 23 metredir. İlin 17 ilçesi, 46 belediyesi, 550 köyü bulunmaktadır.

Adana'nın toprakları, içinden geçen Seyhan Nehri ve Ceyhan Nehri sayesinde çok verimlidir. NATO'nun İncirlik Hava Üssü Adana il merkezinin yaklaşık 12 km doğusunda Yuregir ilcesindedir.

Ana madde: Adana tarihi
Adana'da ilk yerleşimler Tepebağ Höyüğü ve Misis antik kent bölgesinde Neolitik döneme dayanır.M.Ö.3000 yıllarında antik Mısır ve Hitit İmparatorluğunun çekişmelerine sahne olan bölgede geç Hitit döneminin başkenti günümüzde Karatepe -Aslantaş olarak adlandırılan bölgede bulunmuştur ve halen açıkhava müzesi olarak korunmaktadır. Tarihi boyunca bu bölgede birçok önemli imparator ve devlet adamı bir dönem yaşamıştır.Büyük İskender(Alexander) imparatorluğunun temellerini Adana'nın güneyindeki ünlü İsos ovasında Pers imparatoru Darius'u mağlup ettiği savaşta atmış ve bir süre İsos'da yaşamıştır. Fenikeliler,Lidyalılar gibi denizci devletler bu bölgede hüküm sürmüş,ardından Roma İmparatorluğu bölgeyi ele geçirmiştir.Ünlü Mısır kraliçesi Kleopatra ve Antonius bu bölgede yaşamışlar ve günümüzde de korunan Tarsus taki Kleopatra kapısı o dönemde inşa edilmiştir.Ardından Augustus Octavius,Hadrianus,Justinianus,Konstantin gibi Roma imparatorları bölgeyi yönetmiştir.Yılankale,Toprakkale,Anavarza,Kızlar kalesi,Kozan(sis) kalesi,Taşköprü,Misis köprüsü,Yumurtalık(Ayas) kalesi,Kastabala bu dönemden kalan eserlerdir. Ardından bölge Bizans egemenliğine girmiş ve 12.yy.a kadar bu durum sürmüştür.Mısır kökenli Memlük(Kölemen)İmparatorluğu 15.yy. a kadar bölgede egemen olmuştur.Bu dönemde Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın ordularından kaçarak Orta Asya'dan gelen boylardan birisi olan Üçokların Yüreğir boyu bu bölgeye yerleşmiş ,Memlüklerin altbeyliği olarak hüküm sürmüş olan Ramazanoğlu Beyliği'ni kurmuştur..Ramazanoğlu beyliği 1517'de Yavuz Sultan Selim'e tabi olarak fiilen sona erdiğinde artık bu topraklarda Osmanlının Kilikya eyaletine dönüşmüştür.Anadolu'da Osmanlılar'ın fethettiği son beylik olan Ramazanoğullarının torunları bu ildeki etnik yapının temelini oluşturur. Kurtuluş savaşı yıllarında Ermeni ve Fransız işgaline karşı halkı Anadolu'da Milli Müdafaa direnişini ilk başlatan il olan Adana'nın Cumhuriyetin kuruluş mücadelesinde diğer kentlere ilham verdiğini söyleyebiliriz. 2.Dünya savaşı'nı bitirmek için 1944 yılında Adana'daki küçük bir konakta Winston Churcill,Roosevelt ve Stalin arasında tarihi Adana Görüşmeleri yapılmış ve bu toplantının neticesinde Rusya Müttefikler safında yer almış ,bir anlamda tarihin akışı değişmiştir.Günümüzde bu konak halen ayaktadır. Cumhuriyet döneminde tarımsal kalkınma hamlesinin merkezi konumundaki Adana pamuk ve narenciye sayesinde bir anda ülkenin 3. büyük ekonomik cazibe merkezine dönüşmüştür.İlerleyen yıllarda bu kentten Sabancılar,Çukurova Grubu gibi Türk ekonomisine yön veren dev holdingler çıkmış ve şehir ekonomisi kabuk değiştirerek Tekstil,Otomotiv,kâğıt,demirçelik,boya,çimento,bira ve alkollü içecekler,sigara,şekerleme,çikolata,elektronik ,petrokimyagibi çok farklı alanlarda büyük çaplı fabrikalar ardarda faaliyete geçmiştir. adanananın toplam nufusu 2008 [2,650.bin dir]

Nüfus [değiştir]Adana; son TÜİK (2007) nüfus sayımına göre şehir nüfusu 1.222.257, il genel nüfusu ise 2.006.650 nüfusu ile Türkiye'nin en büyük 5.şehirlerindendir.
Nüfus yoğunluğu, Türkiye ortalamasının iki katına yakındır (140,76 kişi/km²).
Nüfusun yaklaşık %66'sı kentsel; %34'ü de kırsal kesimde yaşamaktadır.
Adana ili, nüfus artış hızı bakımından Türkiye'de 4. sırada yer alır (yılda yaklaşık %0.36).
Çalışan nüfusun genel nüfusa oranı %40'ın üstündedir. Bunun yaklaşık %65'i tarım, %15'i işleme endüstrisi kollarında çalışır.

İlçeleri [değiştir]Seyhan (merkez ilçe) (760.000)
Yüreğir (merkez ilçe) (411.000)
Çukurova (merkez ilçe) (270.000)
Sarıçam (merkez ilçe) (140.000)
Karaisalı (merkez ilçe) (6.000)
Pozantı
Ceyhan
Kozan
Aladağ
Feke
Yumurtalık
İmamoğlu
Karataş
Tufanbeyli
Saimbeyli

İklim [değiştir]Adana ilinde bugüne kadar görülen en yüksek sıcaklık 50°C, en düşük sıcaklık ise -7°C dolaylarındadır. İlde en çok yağış ise kış aylarında görülür. Özellikle yazın ortalama nisbi nemin %60 'ın üzerine çıktığı da görülebilir.

Aladağ, Feke, Pozantı, Saimbeyli, Tufanbeyli ilçeleri dağlık ve yüksek yayla karakterindeki geçit bölgeleri olup ova kesiminden farklı iklim değerlerine sahiptir. Bu bakımdan il genelinde tarımsal faaliyetler uzun zaman periyodunda tamamlanmaktadır.

İlde iklim dağlık ve ovalık alanlarda farklılık göstermekle birlikte tipik akdeniz iklimi karakterindedir.Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. Yükseklerde yağışlar genellikle kar şeklinde düşmektedir.


Ekonomi [değiştir]Ülkemizin en büyük sulak ovası olan Çukurova sayesinde Türkiye'nin tarım merkezi bu bölgedir.Ceyhan ve Seyhan ırmakları bu ovayı sulamaktadır.Bu nehirlerin üzerinde Seyhan,Çatalan,Aslantaş,Kralkızı gibi büyük hidroelektrik santralleri inşa edilmiştir ve ülkemizin elektrik üretiminin büyük bir kısmı buradan karşılanır.İlde narenciye(portakal,mandalina,limon,turunç),buğday,arpa,şekerkamışı,pancar,mısır,pamuk,
karpuz,kavun,nohut,fasulye,domates,patlıcan,kabak,karnıbahar,börülce,bamya,lahana,salatalık gibi yaş sebze,armut,muz,çilek,incir,üzüm,kiraz,vişne,yenidünya,ceviz,badem,kivi gibi yaş meyve üretimi yapılmaktadır.Karataş ve Yumurtalık liman ilçelerinde balıkçılık yaygındır.Lagos,Çipura,Levrek,Mersin,Palamut,Kefal,Barbun,Kalamar gibi balıklar avlanır.Ayrıca Akyatan,Akyayan ve Yumurtalık dalyanlarında kültür balıkçılığı yapılır.Yine Seyhan ve Ceyhan nehir ve baraj göllerinde Sazan,Gelebicin ve Alabalık gibi tatlısu balıkları üretilmektedir.Ankara ve Konya ile Güneydoğu illerinin taze balık ihtiyacının büyük kısmı buradan karşılanmaktadır. Türkiye'nin en büyük Organize Sanayi Bölgesi olan Hacı Sabancı Organize Sanayi bölgesinde Ortadoğu ve Avrupa'ya yönelik makina,otomotiv,iş makinaları,endüstriyel tezgahlar,jüt,kumaş,tekstil,mukavva,kâğıt,bira ve alkol,sigara,elektronik gibi bir çok alanda üretim yapan dev tesisler vardır.İhracatını Mersin limanı,Ceyhan ve Yumurtalık limanlarıyla,İskenderun limanı üzerinden sağlamaktadır.Ayrıca Trans- Europa Motorways(T.E.M.) Adana kent merkezinden geçer ve Asya ile Avrupa'nın kara bağlantısını sağlayan bu otoyol Adana'nın ticaret yükünü taşır.Aynı zamanda Adana çevresiyle demiryolları aracılığı ile de bağlıdır.İl merkezinde bir tren garı, şehir yakınlarında ise bir sivil havalimanı (Şakirpaşa Havaalanı)ayrıca İncirlik ilçesinde bir askeri havaalanı mevcuttur. Ceyhan ilçesinde 2, Yumurtalık ilçesinde de 1 tane olmak üzere 3 adet küçük boyutlarda liman bulunmaktadır. Hızla hayata geçirilen GAP projesi, zengin ulaşım ağı ve Bakü Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattı ile ekonomisi çok gelişen illerdendir.


Tarım [değiştir]Adana'nın yüzölçümü 1.403.000 hektar olup bu arazinin;

539.000 hektarı işlenen tarım arazisi
48.970 hektarı çayır ve mera
547.730 hektarı orman-çalılık ve fundalık
235.300 hektarı dağlık-taşlık
19.000 hektar alan ise su yüzeyleridir.
Sulanan tarım arazisi ise 217.562 hektardır.
Büyükbaş hayvan sayısı 142.560 adet, küçükbaş hayvan sayısı 454.398 adet, süt üretimi 134.456 tondur. Muğla , Mersin ve Ordu illerinden sonra bal üretimi bakımından 4. sırada yer almaktadır.


Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, 1931 yılından beri hizmet vermektedir.


Sanayi [değiştir]İl genelinde faaliyet gösteren ve Adana Sanayi Odası'na kayıtlı, 10 ve daha üstünde işçi çalıştıran işyeri sayısı 332'dir. Bu rakam düşük olarak görülebilir. Ancak faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin birçoğu büyük ölçekli olup çok sayıda işçi istihdam edilmektedir. Bu gün ülke genelinde faaliyet gösteren 500 büyük sanayi kuruluşunun 18 adedi Adana'da bulunmaktadır.Otomobil,otobüs,minibüs,elektrik,elektronik,kâğıt,çuval,plastik,
petrokimya,bira,alkol,tekstil,çimento,konfeksiyon,demirçelik,boya gibi alanlarda Avrupa çapında üretim yapan fabrikalar vardır.





Turizm [değiştir]Ana madde: Adana turizmi
Kentin belki de en az gelişen ekonomik kolu turizmdir.Oysa şehrin Akdeniz'e uzaklığı 30 km.dir.Karataş ve Yumurtalık gibi iki sahil ilçesi mevcuttur.Bu ilçelerde genelde içturizme hizmet veren yazlık siteler ve oteller vardır.Türkiye'nin kesintisiz en uzun kumsalı bu bölgededir(Tuzla-Tarsus arasındaki bu kumsal 35 km. uzunluğundadır.).Ayrıca Toros dağlarındaki Çiftehan,Tekir,Akçatekir ve Pozantı yaylaları hem yayla evleriyle hem de kaplıcaları ile ünlüdür.Bu bölgelere ulaşım otoyollarla sağlanır.Büyük İskender ve Darius arasındaki tarihi savaşın yapıldığı ünlü İsos ovası ve İsos antik kenti,Ayas(Yumurtalık)kalesi,Yılankale,Kızlar Kalesi,Anavarza antik kenti ve 30 km.lik su kemerleri,Toprakkale,Sis(Kozan) Kalesi,Tepebağ Höyüğü,Misis antik şehri ve Misis Mozaik müzesi,Hitit Devletinin başkenti olan Karatepe-Aslantaş,Kastabala,Dünyanın ayakta kalan en eski köprüleri olan Taşköprü ve Misis Köprüsü,Ermenilerin işgal ettiği dönemden kalan ve hala korunan işkence odaları,tarihi Adana görüşmelerinin yapıldığı(Churchill,Roosevelt,Stalin) konak,Adana Etnoğrafya müzesi,Adana Müzesi,Bebekli Kilise(St. Pierre),Türkiyenin en büyük camisi olan (36.500 kişi) Sabancı Merkez Camii ,Eshabı Kehf,Kleopatra Kapısı görülmeye değer yerlerdir.
Düzenli İç ve Dış hat uçuşları yapılan Adana Uluslararası havalimanı şehir merkezindedir ve ülkenin 5. büyük havalimanıdır.Şehirde Batıya sefer yapan otobüsler için Seyhan şehirlerarası Otobüs terminali,Türkiyenin doğusundan gelen otobüslere hizmet veren Yüreğir şehirlerarası otobüs terminali vardır.Şehrin İstanbul,Ankara,Mersin,Hatay,G.antep ve Ş.urfa ile otoyol bağlantısı vardır.Zaten Çukurova ,Marmara bölgesiyle birlikte en geniş otoyol ağına sahip bölgedir.Ayrıca tüm Türkiye ile bağlantılı demiryolu ağı Adana'dan geçer.Adana'dan İstanbul,İzmir ve Ankara yönüne Mavi Tren seferleri yapılmaktadır.


Adana Yemekleri [değiştir]Adana kebabı,ciğer kebabı,şalgam,sıkma,gözleme,ayran,paça,işkembe,mumbar,şırdan,içli köfte,mercimek çorbası lahmacun,humus,analıkızlı,yüzük çorbası,dulavrat çorbası,ekmek kadayıfı,taş kadayıf,bici bici, tulumba tatlısı kentin Türk ve Dünya mutfağına kattığı tatlardan en bilinenleridir.
==


Adana ve çevresindeki önemli bazı yapılar [değiştir]Arkeoloji Müzesi
Adana Bedesteni
Hasan Ağa Camisi
Magarsus Kilisesi
Taşköprü
Ulu Camii (Adana)
Eski Camii
Yağ Camii
Hoşkadem Camii (Kozan)
Sabancı Merkez Camii
Kilikya Manastırı
Yılankale
Anavarza Kalesi
Dumlu Kalesi
Yarıkkaya Kalesi
Karasis Kalesi
Tepecikören Kalesi
Kurtkulağı Kervansarayı
Haydar Ağa Camisi
Sirkeli Höyüğü
Misis Köprüsü
Sis (Kozan) Kalesi
Misis Mozaik Müzesi
Etnoğrafya Müzesi
Çifte minareli Camii
Bebekli Kilise(st. pierre)
Çobandede
Kızlar Kalesi
Kastabala

Kardeş Kentler [değiştir] Çimkent, Kazakistan
Cidde, Suudi Arabistan
Córdoba,[2] İspanya
Beersheba,[3] İsrail
Saint Petersburg, Rusya
Ulan Batur, Moğolistan

Spor [değiştir]Adana ilinin profesyonel futbol liglerinde oynayan 3 takımı vardır. Daha önce Süper Lig'de mücadele etmiş olan takımlardan Adanaspor Bank Asya 1. Lig'de, Adana Demirspor 2.Lig'de mücadele etmektedir. Ceyhan ilçesinin takımı Ceyhanspor da 3.Lig'de yer almaktadır.
Ceyhan Belediyespor ve Botaşspor'da Adana'yı TBBL'de temsil etmektedir.

Kaynaklar [değiştir]^ a b c (TÜİK)
^ Córdoba, İspanya.
^ Beerscheba, İsrail.

Dış bağlantılar [değiştir]

Adana Valiliği

Mersin

Bu madde Mersin il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Mersin (anlam ayrım) sayfasına gidiniz.
Mersin, Türkiye'nin güneyinde Akdeniz'e kıyısı bulunan Antalya ve Adana'nın ortasında yer alan il.2009 yılı verilerine göre il nüfusu 1.602.908'i[1], Mersin merkez nüfusu ise 840.000'i geçmiştir.

Mersin'in tarih sahnesine çıkışı XIX. yüzyılın ortalarına rastlamaktadır. Osmanlı tarihinde küçük bir kumluk kasaba olarak belirtilir. Kıyı köylerinde soyları "Hititler"e kadar dayanan, Suriye'de Araplarla yaşayarak asimilasyona uğramış; Osmanlı döneminde Lazkiye'den gelip yerleşen Arabuşağı denilen, sadece tarım ve balıkçılık ile uğraşan halk yaşamaktadır. Hayratlarında fakirlere dağıtılmak üzere yaptıkları "keşkek"e benzer 'hrisi çorbası' çok lezzetli ve meşhurdur.

Dağ köylerinde soyu Türkmen boylarına dayanan Yörükler yaşamaktadır. Süveyş Kanalı inşa edilirken, Levanten dediğimiz Beyrut-Baalbek kökenli Hristiyanlar da Mersin'e gelip yerleşmiştir.

Süveyş Kanalı'nın inşaatında kullanılan kerestenin de Mersin'deki kızılçam ormanlarının katledilerek çoğunlukla kaçak olarak sevkedildiği düşünülmetedir. DP döneminde yapılan Limanla birlikte, Mersin hızla, Çukurova’nın tarım ürünlerinin ihraç edildiği bir liman ve ticaret merkezi haline gelmiş; göç alarak büyümüştür. Kentin asıl yerlisi olan Arabuşağı, yörük, Girit göçmeni, Musevi ve levanten sentezi ile bir kültür beşiği idi. Türkiye'nin en yüksek ikinci gökdeleninin (Mertim Kulesi: 177 metre) ve Türkiye'nin ilk Serbest Bölgesinin bulunduğu Mersin, 3 büyük kentten sonra Devlet Opera ve Balesi'nin bulunduğu 8. kenttir.

Uzun yıllar İçel adıyla bilinen il, 2002'de merkez ilçesi olan Mersin'in adını almıştır.

Mersin ilinin ilçeleri; Anamur, Aydıncık, Bozyazı, Çamlıyayla, Erdemli, Gülnar, Mut, Silifke, Toroslar, Akdeniz, Yenişehir, Mezitli, ve Tarsus'tur.

Mersin ve çevresinde, tipik sıcak ve ılıman iklimi hakimdir. (daha cok subtropik iklim özellikleri gösterir) Yaz ayları sıcak ve aşırı nemli ortalama 28 °C nemlilik ise %88 ler civarında kış ayları ise (14 °C) ılık ve yağışlıdır. (Yıllık yağış ortalaması 1096 mm,kaydedilen en düşük sıcaklık ise 1974 te +2.5 derece en yüksek sıcaklık ise 15 Temmuz 2007 38 °C). İlin uzun yıllar sıcaklık ortalaması ise 22 °C dereceye yakındır ve bu özelliğiyle Türkiye'nin en sıcak kesimidir. Ancak yaz aylarında özellikle aşırı nem bunaltıcı olabilmektedir. İl en fazla yağışı aralık ocak döneminde alır, 2001'de yaşanan sel felaketinde 2 gün içerisinde metrekareye 669 kg. yağış düşmüştür...

Kendine özgü yemeği olan tantuni ile tatlıları cezerye, kerebiç ve mamül çok meşhurdur. Ayrıca dolma-sarma, mersin içli köftesi, telatür, bandırma, arabaşı çorbası, yüzük çorbası, kulak çorbası, topalak çorba, maş çorbası, analı kızlı çorba, humus, nar ekşili ezme salata, mercimekli kabak, bazlama, sıkma, dolaz, cızlama, çileme, topalak, tava kebabı, samsıra, heleş, mollaç, palize, su helvası, pekmez helvası, pekmezli ekmek, gaygana, keşkek, övelemeç, batırık ve felafel özel yöresel yemeklerdendir.